× Okres od powstania wsi do 1772 roku Od I rozbioru Polski do 1914 roku I wojna światowa Okres miedzywojenny II wojna światowa Lata powojenne

***

Dokumenty do pobrania
  • I wojna światowa
  • Podczas I wojny światowej na terenie Kopysna oraz wokół wsi prowadzone były działania wojenne, o których wspomina w swej książce Nónay Dezsó (wikipedia.org) oraz Wojciech Gorgosz w książce „Oblężenie i obrona Przemyśla w r. 1914/1915” (www.pbc.rzeszow.pl).

    Strona tytułowa książki Nónay Dezsó

    Strona tytułowa książki Nónay Dezsó (bibl.u-szeged.hu)

    Mapa z książki Nónay Dezsó

    Mapa z książki Nónay Dezsó

    Generał Kusmanek (Hermann Kusmanek von Burgneustädten), komendant twierdzy Przemyśl w celu przeszkodzenia odmarszowi na zachód oddziałom rosyjskim stojącym pod twierdzą, zarządził w dniu 14 grudnia 1914 r. wypad, który obejmował m.in. zajęcie wzgórza "Struczyna", a następnie "Kopystianka" (Kopystanka). Zadanie to otrzymała grupa pułkownika Szatmary, w skład której wchodziło 4 1/2  batalionów, 1 bateria i kilkunastu kawalerzystów. Należy dodać, iż grupa ta musiała się zmierzyć z rosyjską 81 Dywizją Piechoty, która zajęła tereny na południe od Kopysna. W skład dywizji wchodził 323 Jurewiecki Pułk Piechoty, który prawdopodobnie stacjonował w Kopysnie lub w pobliżu wsi. Według niepotwierdzonych informacji podczas walk o Przemyśl we wsi funkcjonował rosyjski szpital polowy.
    17 grudnia 1914 r. podczas walk na polu bitwy pod Kopystanką zginął 33 letni István Gera, żołnierz Królewskiego Węgierskiego 5 Pułku Piechoty, narodowości węgierskiej; syn Józsefa Gera i Sáfri Julianny Gera; mąż Viktorii Gera, z zawodu rolnik (adatbazisokonline.mnl.gov.hu).

    Ślady walk w rejonie Kopystanki są do dziś widoczne na zdjęciach lidarowych (Light Detection and Ranging). Na poniższym zdjęciu zaznaczono miejsca ostrzału artyleryjskiego c.k. armii.

    mapy.geoportal.gov.pl

    W czasie walk ucierpiał folwark Tyszkowskich i inne domy w Kopysnie. Z umowy dzierżawy z dnia 1 września 1918 r. zawartej pomiędzy Antonim Jankowskim a zarządcą dóbr Pawła Tyszkowskiego wynika, że dom mieszkalny (dwór) został zniszczony podczas wojny i trzeba było poddać go reparacji. Fakt ten zdają się potwierdzać także zdjęcia lidarowe, na których widać wyraźny lej po pocisku tuż przy zachodniej ścianie dworu.

    mapy.geoportal.gov.pl

    W innym dokumencie mowa o „budynkach”, które spłonęły. Mogło chodzić o budynki gospodarcze (stodoła, stajnia lub spichrz), które w ramach umowy dzierżawy miał na nowo wznieść Antoni Jankowski na terenie folwarku w Kopysnie.

    Część mieszkańców Kopysna brała udział w działaniach wojennych I wojny światowej po stronie cesarstwa austro-węgierskiego. Nie jest jednak znana dokładna liczba tych osób. Z zachowanych dokumentów można dowiedzieć się jedynie o osobach rannych, poległych czy wziętych do niewoli. Wykaz tych osób znajduje się w "Dokumentach do pobrania" na tej stronie [7].

    Kilku mieszkańców nie powróciło do domu, o czym świadczą powojenne wiadomości, w których poszukuje się takie osoby jak:
    - Jan Bacz urodzony w 1872 r. w Kopysnie,
    - Eustachy Mykietiuch lat 40 (ur. 1884 lub 1885 r.) zamieszkały w Kopysnie,
    - Chaim Schwarz wzięty do niewoli rosyjskiej w 1914 r.,
    - Mikołaj Krupa syn Grzegorza urodzony w 1858 r. w Kopysnie i Jan Płoski syn Jana urodzony w 1893 r. w Kopysnie, wzięci obaj do niewoli rosyjskiej w 1915 r.
    Poszukiwana była także Anna Osieczko żona Bazylego, urodzona w Kopysnie, która zaginęła w 1915 r. Nieznane są jednak dalsze losy wymienionych osób (archive.org/Bacz, archive.org/Mykietiuch, archive.org/Schwarz, archive.org/Krupa, archive.org/Płoski, archive.org/Osieczko).

    W 1915 roku Kopysno nawiedziła epidemia cholery. Nieznana jest liczba zmarłych. Po tym wydarzeniu pozostał jedynie cmentarz, na który wskazuje do dziś istniejący drewniany krzyż, znajdujący się u stóp Kopystanki (49°40' 55.15" N, 22°37'46.32" E; zob. Miejsca).  

    Na podstawie kontraktu z dnia 17 czerwca 1916 r. sporządzonego w Drohobyczu, Paweł Tyszkowski przekazał czasowo (do 1956 r.) prawo własności części swych działek, austriackiej spółce OPT z o.o. z/s w Wiedniu zajmującej się eksploatacją terenów naftowych. Na jej podstawie powstało 8 pól naftowych poszukiwawczych o nazwie "MILIARD" i numerach "I-VIII" (zob. "Księga naftowa gminy katastralnej Kopysno, powiat sądowy Dobromil l. wyk. 42-49 - jedn. aktowa 56/2400/0/4.1/892 - Archiwum Państwowe w Przemyślu). 

    Z Kopysnem w czasie pierwszej wojny światowej związane jest też pewne zdarzenie opisane przez rosyjskiego pisarza Włodzimierz Bielajewa, autora trylogii "СТАРAЯ КРЕПОСТЬ"* . Pozytywnie oceniając mieszkańców Galicji ustami jednego z bohaterów, wspomina cyt.: "Kiedy Przemyśl dostał się do niewoli, zostałem ciężko ranny i tam, w Galicji ... zostałem leżąc na ziemi, nieprzytomny. (...) Leżałem ponad rok w chłopskiej chacie w wiosce Kopysno. Przywieźli mi potajemnie z Przemyśla lekarza. Operował mnie dwa razy. (...)." Czy opisane zdarzenie rzeczywiście miało miejsce, czy jest to tylko wymysł autora, tego nie wiemy.

    * na podstawie tej książki (nagrodzonej w 1951 r. nagrodą Stalina), w 1973 r. nakręcono serial telewizyjny pod tym samym tytułem.

© Copyrights Dedio & Dedio & Dedio 2003-2024